რონდელის ბლოგი

რუსეთის ტესტი თუ ბულინგი?

2021 / 04 / 12

ჰანა შელესტი, დოქტორანტი, უსაფრთხოების პროგრამების დირექტორი, საგარეო პოლიტიკის საბჭო, "უკრაინული პრიზმა"

2021 წლის იანვრიდან უკრაინის აღმოსავლეთში სულ უფრო უარესდება უსაფრთხოების მდგომარეობა, რასაც ემატება რუსეთის მზარდი სამხედრო ყოფნა უკრაინის საზღვრებთან და დე ფაქტო უარი ნორმანდიის ოთხეულის ფორმატში მოლაპარაკებების გაგრძელებაზე. სამხედრო პერსონალისა და შეიარაღების სწრაფმა ზრდამ დიდი ხმაური გამოიწვია მედიასაშუალებებსა თუ პოლიტიკურ წრეებში. მართალია, 2020 წელს შეინიშნებოდა ძალადობის გარკვეული შემცირება, ნაწილობრივ პანდემიის, ნაწილობრივ ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების გამო, მაგრამ 2021 წლის პირველ თვეებში უკვე აშკარა გახდა ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმების საკმაოდ ხშირი დარღვევა (2020 წლის აგვისტოსთან შედარებით 5-ჯერ მეტია), სნაიპერების გააქტიურებითა და დახოცილი 18 უკრაინელი ჯარისკაცით. ეს ყველაფერი მხოლოდ შესავალი იყო რუსული ძალების საზღვრებზე სწრაფი განლაგებისა და რუსეთის ხელმძღვანელობის გამწვავებული რიტორიკისთვის. ამ ეტაპზე, უცხოელ პოლიტიკოსებსა და ჟურნალისტებს შორის ყველაზე ხშირად ისმის კითხვა - აპირებს თუ არა რუსეთი ღიად შეუტიოს უკრაინას და არის თუ არა ეს ახალი ომისათვის მზადება?

სწორი პასუხი კი ისაა, რომ უკრაინისთვის ომი არც არასდროს შეჩერებულა. მართალია, გამოცხადდა ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმება (კიდევ ერთი ამ შვიდწლიანი ომის განმავლობაში), მაგრამ მიუხედავად სროლების შემცირებისა, იგი სრულად არასოდეს შესრულებულა. ფაქტობრივად, ომმა მიიღო ჰიბრიდული ფორმა, სამართლებრივ სივრცეში დაპირისპირების, კიბერომისა და საერთაშორისო ორგანიზაციების სიბრტყეში ბრძოლის სახე. ბოლო რამდენიმე თვის განმავლობაში, სამმხრივი საკონტაქტო ჯგუფის ფარგლებში, რუსეთის ფედერაციის ქმედებები უკრაინის დელეგაციისა და ეუთოს შუამავლების მიმართ წააგავს ღია ტროლინგსა და ბულინგს.

2021 წლის მარტში საფრანგეთმა და გერმანიამ წარმოადგინეს თავიანთი წინადადებები მინსკის შეთანხმების რეალიზების შესახებ. რუსეთის ფედერაციას სურდა პუნქტის დამატება, რომელიც აუკრძალავდა უკრაინის არმიას ცეცხლის გახსნას, მათ შორის - საპასუხო ცეცხლის, და ამას წერილობით დააფიქსირებდა ხელშეკრულებაში. ეს წინადადება წარმოიშვა როგორც გაძლიერებული სროლების, ისე წინა შეთანხმების ფონზე, როდესაც 2019 წლის დეკემბერში პარიზში, ნორმანდიის ოთხეულის სამიტის დროს, უკრაინა დათანხმდა თავისი ძალების გაყვანას სამი ადგილიდან; ამ ნაბიჯმა არათუ სიტუაციის გაუმჯობესება გამოიწვია, არამედ - რამდენიმე სერიოზული ინციდენტი, რასაც დაემატა რუსეთის მიერ კონტროლირებადი ტერიტორიებიდან ცეცხლის გაძლიერება.

მოსკოვი ასევე ინტენსიურად მოითხოვს პირდაპირ „დიალოგს“ ცენტრალურ მთავრობასა და სეპარატისტთა ოლქის წარმომადგენლებს შორის, ნებართვის გარეშე იწვევს მათ სამმხრივი საკონტაქტო ჯგუფის ვიდეოკონფერენციებზე და ამტკიცებს, რომ რუსეთი მხოლოდ შუამავალია, ხოლო მოლაპარაკებები უნდა ჩატარდეს დონეცკს, ლუგანსკსა და კიევს შორის, რითაც ხელს უწყობს საკუთარი ნარატივის დამკვიდრებას უკრაინაში „სამოქალაქო ომის“ შესახებ. არაკონტროლირებად ტერიტორიებზე ახალი ტიპის რუსული იარაღის გავრცელების გათვალისწინებით, როგორც ამას ეუთოს SMM-იდან ვიგებთ, უცნაურია ასეთი დაჟინება და ექსპერტებს საქართველოსა და მოლდოვაში არჩეულ ტაქტიკას მოაგონებს.

მთავარი კითხვებია: რატომ იქცეოდა რუსეთი ასე და რატომ ახლა? შეიძლება თუ არა ამას 2014 წლის მსგავსი აგრესიის ახალი რაუნდი მოჰყვეს?

მიუხედავად იმისა, რომ რუსეთის ფედერაციის ინტერესში არ არის უკრაინაზე ღია თავდასხმა, ასეთი ვარიანტის გამორიცხვა არ შეიძლება. ამასთან, უმჯობესია დავიწყოთ იმ ვარაუდიდან, რომ მთავარი მიზანია უკრაინის და დასავლეთის სიმტკიცის შემოწმება, უპირველეს ყოვლისა, უკრაინის დასაცავად აშშ-ის ახალი ადმინისტრაციისა და ნატოს მზადყოფნის შემოწმება.

ზოგიერთმა ექსპერტმა ასიმეტრიულად მიიჩნია საპასუხო რეაქცია ბოლო რამდენიმე თვის განმავლობაში მომხდარ მოვლენებზე, მათ შორის, აშშ-ისა და ევროპელი პარტნიორების მიერ ტრანსატლანტიკური ერთიანობის აღდგენა, ბაიდენის მიერ პუტინის „მკვლელად“ მონათვლა, ნავალნის მოწამვლისთვის დაწესებული სანქციები, უკრაინის მიერ სანქციების დაწესება პრორუსული სამაუწყებლო არხებისა და პოლიტიკოსების წინააღმდეგ, რომლებიც პრეზიდენტ პუტინის პირადი მეგობრები არიან, რუსი ჯაშუშების სკანდალები იტალიასა და ბულგარეთში - მხოლოდ რამდენიმე რომ დავასახელოთ.

მესამე მიზეზი, რომელიც შეიძლება იყოს ნებისმიერი წინა კომბინაციის ნაწილი, შეიძლება მიმართული იყოს მოლაპარაკებების დაწყებამდე უკრაინაზე ზეწოლისკენ, რათა განმტკიცდეს რუსული პოზიცია მოლაპარაკებებში, რომელიც არ იყო ხელსაყრელი და არ გამოირჩეოდა განსაკუთრებული სტაბილურობით. ისედაც შესამჩნევი იყო ძალადობისა და აგრესიული რიტორიკის ზრდა ნორმანდიის მოლაპარაკებების ყოველი ახალი რაუნდის წინ და მნიშვნელოვანი ისტორიული ან ეროვნული თარიღების დროს, იქნება ეს დამოუკიდებლობისა და ღირსების რევოლუციის აღსანიშნავი დღეები. უკრაინამ გამოაცხადა ყირიმის პლატფორმის სამიტი 2021 წლის 23 აგვისტოს და უკრაინაში მიიწვია სხვადასხვა ქვეყნისა და ორგანიზაციების 100 ლიდერი, ასე რომ, დასწრებისა და ინფორმაციული ფონის დივერსიის იდეაც სავსებით შესაძლებელია.

უკრაინას ძალიან სჭირდება პარტნიორები ისეთ ვითარებაში, როგორიც ახლა ექმნება. უკვე დიდი ხნის ჩამოყალიბებული მანტრაა იმის გაგება, რომ პირველ რიგში იგი საკუთარ ძალებს უნდა დაეყრდნოს - სამხედროს, დიპლომატიურს თუ სამოქალაქო საზოგადოებას. თუმცა, ყოველთვის ჯობია იცოდე, რომ ვიღაც ზურგსაც გიმაგრებს. სწორედ ეს აკლდა უკრაინას 2014 წელს, როდესაც ერთადერთი რეაქცია იყო „ღრმა შეშფოთება“, რამაც გარკვეულწილად გაუხსნა კარი რუსეთის მხრიდან შემდგომ აგრესიას.

2021 წელს უკრაინამ განსხვავებული რეაქცია დაინახა - მნიშვნელოვანი სატელეფონო ზარების მთელი კვირა პრეზიდენტებთან, პრემიერ-მინისტრებთან, აშშ-ის, დიდი ბრიტანეთის, კანადის საგარეო საქმეთა და თავდაცვის მინისტრებთან, ნატოს გენერალურ მდივანთან; ევროკავშირის ხელმძღვანელობისა და G7-ის ქვეყნების განცხადებები, რომლებიც გმობენ რუსეთის საქციელს და ასახელებენ მოსკოვს კონფლიქტის მხარედ და არა - შუამავლად. ბოლო ორი წლის განმავლობაში ასევე გაიზარდა სამხედრო და სამხედრო-ტექნიკური მხარდაჭერა, მათ შორის სწავლება, ერთობლივი წვრთნები, ინფორმაციის გაცვლა, ნატოს სამხედრო-საზღვაო ძალების შესვლა შავ ზღვაში, აშშ-ისა და დიდი ბრიტანეთის სამხედრო თვითმფრინავების ფრენები უკრაინის ტერიტორიაზე და ა.შ.

ეს რეაქცია გამომდინარეობს სამნაირი გამოცდილებიდან. პირველი, რუსეთის ფედერაციის გრძელვადიანი ქმედებები და განცხადებები, რომელსაც არ სურდა უკრაინასთან მოლაპარაკება, არღვევდა საერთაშორისო სამართალს, უგულებელყოფდა ადამიანის უფლებებს და ღიად უჭერდა მხარს სეპარატისტებს. მეორე, დასავლეთის სახელმწიფოების საკუთარი გამოცდილება რუსულ მავნე ზეგავლენასა და ფარულ ოპერაციებთან დაკავშირებით, მათ შორის კიბერშეტევები, არჩევნებსა და რეფერენდუმებში ჩარევა, სოლსბერის საქმე და ნავალნის ინციდენტი, ბალტიისპირეთში, ჩრდილოეთ ზღვასა და ახლო აღმოსავლეთში პროვოკაციები. მესამე, თანამშრომლობა, რომელიც უკვე დამყარდა და თანდათან იზრდება უკრაინასა და ნატოს და უკრაინასა და ცალკეულ სახელმწიფოებს შორის, ისეთ ქვეყნებთან, როგორებიცაა აშშ, დიდი ბრიტანეთი, თურქეთი და ა.შ. ივნისში ნატოს გაძლიერებული შესაძლებლობის პარტნიორის სტატუსის მიღებამ და 2020 წლის ოქტომბერში სტრატეგიული პარტნიორობის შესახებ შეთანხმების ხელმოწერამ დიდ ბრიტანეთთან საშუალებას მისცა უკრაინას კიდევ უფრო გაეუმჯობესებინა თანამშრომლობის ხარისხი, განსაკუთრებით, ასეთ კრიზისულ ვითარებაში.

ჯერ კიდევ რჩება კითხვა, არის თუ არა მზად რუსეთი შემდგომი პროვოკაციებისთვის და რა სტადიამდე გაგრძელდება ეს ბულინგი და ტესტი. ასეთ პირობებში, საერთაშორისო მხარდაჭერა და მტკიცე პოზიცია, არა მხოლოდ „ღრმა შეშფოთება“, არამედ აგრესიის შემთხვევაში უკრაინის მხარდაჭერა შეიძლება იქცეს მნიშვნელოვან პრევენციულ ღონისძიებად.

თემატური პოსტები

იხილეთ ყველა