რონდელის ბლოგი

რა ელით გალელებს?

2017 / 10 / 23

ავტორი: შოთა უტიაშვილი, რონდელის ფონდის უფროსი მეცნიერ-თანამშრომელი

ვინც აფხაზეთის ახალ ამბებს თვალ-ყურს ადევნებს, აუცილებლად შენიშნავდა ერთ გარემოებას - პოლიტიკური და ეკონომიკური ახალი ამბები თითქმის მთლიანად ჩაანაცვლა კრიმინალურმა. სათაურებს თუ გადახედავთ, დარწმუნდებით, რომ მთავარი თემები ოკუპირებულ რეგიონში ქურდული სამყაროს წევრებს შორის გავლენის გადანაწილება, თანამდებობის პირებისა და მათი ახლობლების მიერ ჩადენილი დანაშაული და ე.წ. სამართალდამცავების მხრიდან ამ მოვლენებზე უსუსური რეაგირებაა. ამის გამო რამდენიმე დღის წინ ხაჯიმბამ შინაგან საქმეთა მინისტრიც კი შეცვალა.

დანაშაულის ზრდა, ზოგადად, ყველგან ცუდი ამბავია, მაგრამ ორმაგად უფრო ცუდია, როდესაც ეს ხდება რეგიონში, რომლის მთავარი შემოსავალიც ტურიზმია. ის, რომ წლევანდელი ტურისტული სეზონი წარუმატებელი იყო, არავისთვისაა საიდუმლო. როცა აფხაზეთზე ვლაპარაკობთ, ზუსტი ციფრების მოყვანა თითქმის შეუძლებელია, მაგრამ ტურისტების რაოდენობის მნიშვნელოვან კლებას თავად აფხაზეთის „ხელისუფლებაც“ აღიარებს, რომელიც წლების მანძილზე მუდმივად ამაყობდა „მილიონზე მეტი რუსი ტურისტით“. სამართლიანობა მოითხოვს, აღინიშნოს, რომ, დანაშაულის გარდა, ტურისტების რაოდენობის კლებაზე რუსი დამსვენებლებისთვის თურქეთის კურორტების გახსნამ და ზაფხულის დასაწყისის ცუდმა ამინდმაც იმოქმედა.

დიდი პრობლემაა აფხაზეთის ეკონომიკის მეორე მთავარ დარგში - სოფლის მეურნეობაში. აზიურმა ფაროსანამ, როგორც მინიმუმ, ისეთივე ზარალი მიაყენა აფხაზეთის სავარგულებს, როგორც სამეგრელოსას. მავნებელთან ბრძოლაში სოხუმის „ხელისუფლების“ ერთადერთი წარმატება ჯერჯერობით სპეციალური კომისიის შექმნა იყო.

კრიმინალის ზრდაც, ფაროსანაც და ტურისტების შემცირებაც, ცხადია, დროებითი პრობლემებია, რომელთა გადაჭრაც ეფექტურმა ხელისუფლებამ ავად თუ კარგად უნდა მოახერხოს, თუმცა სოხუმის მთავარი პრობლემა ისაა, რომ სწორედ ხელისუფლებაა მძიმე კრიზისში.

ტურისტების რაოდენობისა არ იყოს, აფხაზური „ხელისუფლების“ რეიტინგის ზუსტად გაზომვაც შეუძლებელია, მაგრამ ყველა არსებული წყარო ლაპარაკობს იმაზე, რომ ხაჯიმბას რეიტინგი და გავლენა კატასტროფულად დაიცა. ფაქტობრივად, აფხაზეთში სამი პარალელური ხელისუფლება ჩამოყალიბდა: ხაჯიმბა და მისი „მთავრობა“, რუსები, რომლებმაც უკვე ფაქტობრივად დაასრულეს აფხაზეთში პარალელური სპეცსამსახურის შექმნა და კანონიერი ქურდები, რომლებიც ტრადიციულად პირველები სარგებლობენ ფორმალური ხელისუფლების დეფიციტით.

ამ ყველაფერს ემატება მუდმივად არსებული, მაგრამ ბოლო ხანს განსაკუთრებით გამწვავებული სოციალური პრობლემები: ჯანდაცვის სისტემის ფაქტობრივი არარსებობა, რაც ყოველწლიურად ასობით აფხაზს აიძულებს სამედიცინო დახმარება სხვაგან, დანარჩენ საქართველოში, ეძებოს; ნარკომანია, რომელმაც კატასტროფულ მასშტაბებს მიაღწია; ძალიან სუსტი განათლების სისტემა.

მოკლედ, ის, რითაც ქართველი პოლიტიკოსები აშინებენ ხოლმე საზოგადოებას: „90-იან წლებში დაბრუნება“ - მართლაც ხდება ჩვენს თვალწინ, ოღონდ ენგურს გაღმა, აფხაზეთში (ნეტა შეიძლებოდეს რუსეთთან დაახლოებაზე მეოცნებე ქართველებს აფხაზეთში ექსკურსია მოუწყო, რომ თავისი თვალით ნახონ, რა შედეგით მთავრდება რუსეთის „მფარველობა“!).

კრიზისს კიდევ უფრო მტკივნეულს ხდის ის გარემოება, რომ აფხაზების წარმოდგენაში ყველაფერი სულ სხვაგვარად უნდა ყოფილიყო: 2008 წელს, რუსეთის მიერ აღიარების შემდეგ, აფხაზები მოელოდნენ საერთაშორისო აღიარებას, ტურსიტების ულევ ნაკადს, ინვესტიციებს, კეთილდღეობას. ყველაფერი კი პირიქით მოხდა. ახლა უკვე იმის თქმაც ძნელია, რა უნდა შეიცვალოს, რომ ვითარება გამოსწორდეს. მით უმეტეს, რომ „ხელისუფლების“ ცვლილება სულ უფრო ნაკლებადაა დამოკიდებული აფხაზურ საზოგადოებაზე. ცვლილება უნდა მოიწონოს მოსკოვმაც, რომლის დღის წესრიგი სულ არა აუციელებელი აფხაზური საზოგადოებისას ემთხვეოდეს.

აფხაზურმა კრიზისმა დებატები გამოიწვია ენგურს აქეთაც: რა უნდა გააკეთოს საქართველომ. ერთი მხარე ამტკიცებს, რომ ახლა, როდესაც აფხაზები დარწმუნდნენ, რომ რუსეთთან ერთად მათი მომავალი ბუნდოვანია, თბილისმა მაქსიმალური კეთილგანწყობა უნდა გამოიჩინოს „აფხაზი ძმების“ მიმართ, რაც, ერთი მხრივ, ენგურს იქით მზარდი ფინანსური ნაკადების მიმართვაში, მეორე მხრივ კი, ჩვენი მხრიდან აფხაზებისათვის დაწესებული საერთაშორისო ბლოკადის მოხსნაში უნდა გამოიხატოს, რათა აფხაზებმა დროთა განმავლობაში დაინახონ, თუ ვინ არის მათი ნამდვილი მეგობარი. მეორე მხარე კი ამტკიცებს, რომ ახლა განსაკუთრებით უნდა გამკაცრდეს საქართველოს პოლიტიკა, სამედიცინო დახმარების პროგრამის გაუქმების ჩათვლითაც კი, რათა აფხაზებმა ბოლომდე გაიგონ საკუთარი არჩევანის გემო.

ეს დებატები ძალიან საჭიროა და ორივე მხარეს აქვს თავისი არგუმენტები, თუმცა ჩემი აზრით, ჩვენ ბევრად უფრო მძიმე და სასწრაფო პრობლემა გვიდგას - გალის საკითხი.

რაც უფრო მწვავდება კრიზისი სოხუმში, მით უფრო ნაკლებად ითმენს აფხაზური საზოგადოება და „ხელისუფლება“ გალელებს. ჯერ პასპორტები და მასთან ერთად ხმის უფლება ჩამოართვეს, შემდეგ - მშობლიურ ენაზე განათლების ბოლო ნარჩენები, შემდეგ ქართული პასპორტების ჩაბარება მოსთხოვეს, ახლა უბიძგებენ, რომ ქართველის ნაცვლად, პასპორტში ეროვნება „აფხაზი“ ჩაწერონ. ბოლო ცვლილებებით კი, გალის მოსახლეობის იმ ნაწილს, რომელიც ზუგდიდსა და გალს შორის სეზონურად მიგრირებს, აფხაზეთში ყოფნის უფლებას ართმევენ.

გალელი ქართველები (სხვადასხვა წყაროს მიხედვით, მათი რაოდენობა 40-50 ათასამდეა) ორმხრივი წნეხის ქვეშ მოექცნენ - როგორც აფხაზების, ისე რუსების მხრიდან.

ისტორია გვასწავლის, რომ კრიზისში მყოფი საზოგადოებისათვის ეთნიკური უმცირესობები მთავარი სამიზნე ხდება. რაც უფრო ცუდად მისდით აფხაზებს საქმე, მით უფრო ძლიერდება ზეწოლა ქართულ უმცირესობაზე, რომელიც იქამდეც, ფაქტობრივად, აპარტეიდის რეჟიმში ცხოვრობდა.

რუსებიც სიამოვნებით მიიღებენ მონაწილეობას გალელების ეტაპობრივ გამოდევნაში: ჯერ ერთი იმიტომ, რომ რუსეთის ფედერაციის ფაქტობრივი გარე საზღვრის გადმოტანა ფსოუდან ენგურზე მათი დეკლარირებული პოლიტიკის ნაწილია. გალელი ქართველების მეტ-ნაკლებად თავისუფალი მიმოსვლა ენგურზე პირდაპირ ეწინააღმდეგება ამ პოლიტიკას. მეორეც, ძლიერი და კონსოლიდირებული აფხაზური საზოგადოების პირობებში რუსეთი კიდევ აიტანდა აფხაზეთში მნიშვნელოვანი ქართული უმცირესობის არსებობას, კონსოლიდაციის შემთხვევაში კი, რუსებისათვის ქართული უმცირესობა პოტენციური საფრთხეა. თანაც, აფხაზური კრიზისი გამო მათი უნარი და სურვილი, მოახდინონ ქართველების ასიმილირება, მნიშვნელოვნად იკლებს. რატომ შემოღობა რუსეთმა „სამხრეთ ოსეთი“? ალბათ იმიტომ, რომ ჩათვალა, რომ პატარა და სუსტი ოსური საზოგადოება ვერ გაუძლებდა ქართველების მხრიდან სოციალურ თუ დემოგრაფიულ ზეწოლას. იგივე ლოგიკა მოქმედებს დღეს გალთან დაკავშირებით.

პროგნოზის გაკეთება, როდის, რამდენად ჩქარა და რამდენ ადამიანს გამოდევნიან, შეუძლებელია, თუმცა ის, რომ როგორც საოკუპაციო ხელისუფლება, ისე აფხაზები შეეცდებიან შეამცირონ გალში მცხოვრებ ქართველთა რაოდენობა, სავარაუდოა.

თემატური პოსტები

იხილეთ ყველა