რონდელის ბლოგი
ევროპის ენერგომომავალი - გამოწვევები და შესაძლებლობები
დავით შატაკიშვილი, საჯარო მმართველობის მაგისტრი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი და შპაიერის ადმინისტრაციულ მეცნიერებათა ინსტიტუტი
უკრაინაში რუსეთის სამხედრო ინტერვენცია, სხვა გარემოებებთან ერთად, აუცილებლად შეცვლის ენერგეტიკულ გეოპოლიტიკასა და ძალთა გადანაწილებას. რუსული აგრესიის პირველივე დღიდან დაიწყო მსჯელობა ეკონომიკურ სანქციებზე, ევროპის ენერგოუსაფრთხოებისა და ბაზრების დივერსიფიცირების მნიშვნელობაზე. ეს მხოლოდ რუსეთისთვის ფინანსური ზიანის მიყენების სურვილს არ გულისხმობს და უფრო საკუთარი სტაბილურობისა და გრძელვადიანი ენერგომდგრადობის უზრუნველყოფას მოიცავს, ასევე - რუსეთისთვის უდიდესი პოლიტიკურ-ეკონომიკური ბერკეტის ხელიდან გამოცლას, რომელიც მისთვის ინტერესების გასატარებელი ერთ-ერთი მთავარი იარაღია. როგორც ჩანს, რუსეთის პრეზიდენტს სჯერა, რომ მისი ენერგოწყაროები იმდენად ღირებულია ევროპისთვის, რომ ამ სტრატეგიულ რესურსზე თავდასხმა ნაკლებად მოსალოდნელია. ეს ნაწილობრივ მართალიცაა. ევროპის მაღალი დამოკიდებულება რუსულ ენერგომატარებლებზე გარკვეულწილად ზღუდავს დასავლეთის მყისიერ რეაგირებას სამხედრო აგრესიის შემთხვევაშიც კი და მას მეტად მოზომილი პოლიტიკის გატარებისაკენ უბიძგებს. თუმცა, მისთვის ჩნდება ახალი შესაძლებლობები, იზრუნოს საკუთარ ენერგომომავალზე და პრაქტიკულად განახორციელოს შეთანხმებული მიზანი, რომ ევროპა აღარ იყოს მოწყვლადი ერთი მომწოდებლისგან მომდინარე პოტენციური საფრთხეების გამო. საინტერესოა, მკაფიო რუსული აგრესიის ფონზე რას მოიმოქმედებს მსოფლიო თანამეგობრობა, რა ალტერნატიული საბაზრო რესურსები არსებობს და რა სცენარებითაა შესაძლებელი მოვლენების განვითარება.
აგრესორისათვის გასაცემი ენერგოპასუხის შესაძლებლობები
რუსეთისთვის ენერგეტიკული რესურსები საბიუჯეტო შემოსავლების მთავარი წყაროა. 2021 წელს, მხოლოდ გაზისა და ნედლი ნავთობის ექსპორტიდან ქვეყანამ 160 მილიარდამდე აშშ დოლარი მიიღო. მისი დღიური წარმოება დაახლოებით 11 მილიონი ბარელი ნედლი ნავთობია, რომლის ნახევარს შიდა მოხმარებისთვის იყენებს, ხოლო 5-6 მილიონი ბარელი კი მისი დღიური ექსპორტია. ექსპორტირებული ნავთობიდან დაახლოებით 2.5 მილიონი ბარელი მიემართება ევროპის ქვეყნებისკენ, ხოლო დღიური 1.8 მილიონი ბარელი - ჩინეთისკენ.
უკრაინაში სამხედრო ინტერვენციის შემდეგ, აქტიურად განიხილებოდა რუსეთის ენერგორესურსების სანქცირების საკითხი. მეორე მხრივ, რუსეთსაც აქვს რესურსი, რომ ევროპას ხანმოკლე ენერგოშოკი მოუწყოს. მაგალითად, ევროპისთვის გაზის სრული გადაკეტვით გაზპრომი, საშუალოდ, დღიურ 215 მილიონ დოლარს დაკარგავს. სამთვიანი ემბარგოს შემთხვევაში, ჯამური დანაკარგი დაახლოებით 20 მილიარდი დოლარი იქნება. ამ სცენარის განვითარება უფრო რეალური იქნებოდა სანქციების ამოქმედებამდე პერიოდში, იმ ფონზე, როდესაც რუსეთის ცენტრალურ ბანკში 630 მილიარდი დოლარის ფინანსური რეზერვია მობილიზებული, თუმცა ამჯერად ეს აქტივები გაყინულია. გარდა ამისა, ქვეყანაში არსებობს სხვა სახის ფულადი სახსრები, რომლისთვისაც მოკლებული თანხა შესაძლოა უღირდეს პრეზიდენტ პუტინს ევროპაში საკუთარი ძალის დემონსტრირებისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ, ევროპული კანონმდებლობით, ყველა იმპორტიორი ქვეყანა ვალდებულია, ჰქონდეს ენერგეტიკული რესურსების სამთვიანი მარაგი და ევროპას ჯერჯერობით აქვს ამის რესურსი, გაზის გადაკეტვის გადაწყვეტილება მისთვის მაინც მძიმე დარტყმა იქნებოდა.
პუტინის მხრიდან უკრაინის რეგიონების, დონეცკისა და ლუგანსკის, ე.წ. დამოუკიდებლობის აღიარების შემდეგ გერმანიის კანცლერმა ოლაფ შოლცმა „ჩრდილოეთი ნაკადი 2-ის“ სერტიფიცირების პროცესი შეაჩერა და განაცხადა, რომ კონფლიქტის გამწვავების გამო ეს პროექტი წინ ვერ წაიწევს. თუმცა, რამდენიმე დღის წინ ისიც თქვა, რომ ევროპა მხარს უჭერს რუსეთის წინააღმდეგ მკაცრი სანქციების დაწესებას, მაგრამ მზად არ არიან უარი თქვან რუსეთიდან ენერგორესურსების იმპორტზე. ამერიკა აქტიურად განიხილავდა რუსული ენერგორესურსების სანქცირების საკითხებს, თან ფასებზე გავლენის გათვლებსაც აკეთებდა, რათა შესაბამისი ზომების მიღება უკუშედეგის მომტანი არ ყოფილიყო. შედეგად, შეერთებული შტატები რუსულ ნავთობსა და გაზზე ემბარგოს აწესებს, რუსულ ენერგორესურსებზე უარი თქვა კანადამაც. დიდი ბრიტანეთის მთავრობის განცხადებით კი, მათ ქვეყანაში 2022 წლის ბოლომდე რუსული ნავთობის იმპორტი შეწყდება.
ევროპის ენერგოუსაფრთხოება
ყოველი კრიზისის დროს აქტიურდება დისკუსია რუსულ ენერგომატარებლებზე მნიშვნელოვნად დამოკიდებულებაზე. ევროპული ქვეყნები ცდილობენ განახლებადი ენერგიის თანდათანობით დანერგვასა და გამოყენებას, თუმცა მას საკმაოდ დიდი დრო სჭირდება. ჯერჯერობით, ევროპის მასშტაბით განახლებადი ენერგიის წყაროებზე ჯამური ენერგომოხმარების 22% მოდის. მაგალითისათვის, გერმანიამ, კლიმატის ცვლილებების გათვალისწინებით, უარი თქვა ქვანახშირის ელექტროსადგურებზე, ფუკუშიმას ბირთვულ ელექტროსადგურზე მომხდარი შემთხვევის შემდეგ კი ნაწილობრივ დახურა საკუთარი ატომური ელექტროსადგურები.
ევროპა საკუთარი გაზმომარაგების დაახლოებით 40%-ს სწორედ რუსეთიდან იღებს, შემდგომ ადგილებზეა ნორვეგია (22%), ალჟირი (18%) და აზერბაიჯანი (9%). მაგალითად, ევროპის ყველაზე დიდი ეკონომიკის - გერმანიის - მთლიანი ენერგომოხმარების 25% გაზზე მოდის, ხოლო მთლიანი გაზმომარაგების 55%-ს კი რუსეთიდან იღებს. გარდა ამისა, ევროპა ყიდულობს თხევად გაზს. აღსანიშნავია, რომ ბოლო წლებში ამერიკამ ევროპაში თხევადი გაზის ექსპორტი საგრძნობლად გაზარდა. რადგანაც თხევადი გაზის ტრანსპორტირება გემებით ხდება, მას აუცილებლად სჭირდება შესაბამისი საპორტო ინფრასტრუქტურა, რაც ჯერჯერობით ევროპული პორტების მხოლოდ მცირე ნაწილს აქვს. ამ მხრივ კიდევ ერთი გამოწვევაა რეზერვების ტევადობის ნაკლებობა. სწორედ ამიტომ გერმანიამ უკვე დააანონსა თხევადი გაზის ტერმინალების მშენებლობა.
ფაქტია, რომ დასავლეთმა საკუთარ ენერგოუსაფრთხოებაზე ფიქრი უფრო აქტიურად დაიწყო. როგორც გერმანიის ვიცე-კანცლერმა რობერტ კაბეკმა თქვა: „ჩვენ მოვახდენთ ჩვენი ენერგოსისტემის დივერსიფიცირებას, ჩვენ აღარ ვიყიდით ამ რაოდენობით ქვანახშირსა და გაზს რუსეთისგან“.
მდგრადი ენერგეტიკული ალტერნატივები
ზოგადად, ნავთობის მომწოდებლის შეცვლა, მისი ტრანსპორტირების საშუალებებიდან გამომდინარე გაცილებით მარტივია, ვიდრე ბუნებრივი აირის. შესაბამისად, რუსეთის ენერგორესურსებზე დამოკიდებული ქვეყნებისთვის ნავთობის მიმწოდებლების დივერსიფიცირება შესაძლოა უფრო დროული და ეფექტიანი აღმოჩნდეს.
ბუნებრივი აირი
გაზის მარაგებით მსოფლიოში ყველაზე მდიდარი ქვეყანა რუსეთია, ხოლო შემდეგ ადგილებს ირანი და კატარი ინაწილებენ. ევროპას ბუნებრივი აირის მიმწოდებლების დივერსიფიცირების რამოდენიმე შესაძლებლობა აქვს. მაგალითად, ნორვეგიას, ჰოლანდიასა და დიდ ბრიტანეთს ჩრდილოეთის ზღვაში ჭაბურღილებით გაზის მოპოვების გაზრდა შეუძლიათ. ევროპას საკუთარი გაზმომარაგების დაახლოებით 30% სწორედ ჩრდილოეთის ზღვიდან მიეწოდება. გარდა ამისა, არსებობს ალჟირის გაზსადენების მეტი დატვირთვით ამუშავების შესაძლებლობაც. ასევე, სამხრეთ ევროპის ნაწილისათვის შესაძლებელია აზერბაიჯანის რესურსის გამოყენება.
ბუნებრივი აირის ჩანაცვლების ერთ-ერთი კარგი ალტერნატივა გათხევადებული ბუნებრივი აირია. მაღალი ფასის მიუხედავად, მისი მთავარი უპირატესობაა ის, რომ ტრანსპორტირებისთვის მილსადენები არ არის საჭირო და ერთი პუნქტიდან მეორეში გადატანა უპრობლემოდაა შესაძლებელი. ამერიკასთან ერთად, თხევადი გაზის ექსპორტისთვის მზადყოფნა გამოთქვა იაპონიამაც.
ნავთობი
ევროპას, ბუნებრივ აირთან ერთად, ნავთობის მიმწოდებლების დივერსიფიცირების შესაძლებლობაც აქვს. პირველ რიგში, ნავთობის ექსპორტიორ ქვეყანათა ორგანიზაციამ (OPEC) უნდა გაზარდოს ისეთი ქვეყნების კვოტები თვიურ მოპოვებაზე, როგორებიცაა საუდის არაბეთი, კატარი, ანგოლა და ნიგერია. მაგალითად, საუდის არაბეთს შეუძლია დღიურად 3.5-5 მილიონი ბარელით მეტის წარმოება, რაც ევროპას საშუალებას მისცემს რუსეთიდან ექსპორტის დაახლოებით 30% ჩაანაცვლოს. ნავთობის მოპოვება, საერთოდ, პანდემიის გამო ჯერ კიდევ 2020 წლიდანაა შემცირებული.
აღსანიშნავია, რომ ერთ-ერთ ალტერნატივად ირანის ეკონომიკური სანქციების შემსუბუქება განიხილება, რაც მას შესაძლებლობას მისცემს არსებული დღიური 1.5 მილიონი ბარელის წარმოება გააორმაგოს. რა თქმა უნდა, ირანული ნავთობი მთლიანად ვერ გავა ევროპაში, თუმცა მისი ნახევრის შემთხვევაშიც შესაძლებელია რუსული იმპორტის 25-30%-ის ჩანაცვლება. გავრცელებული ინფორმაციის თანახმად, ირანმა უკვე წინასწარ გამოაცხადა ნავთობის ექსპორტის ზრდა.
როგორც ცნობილია, ამერიკის შეერთებული შტატები მოლაპარაკებებს აწარმოებს ნავთობით მდიდარ ვენესუელასთანაც, რომ სანქციების მოხსნის სანაცვლოდ გაზარდოს ბაზარზე ნავთობის მიწოდება. ამერიკასაც აქვს საკუთარი ნავთობმოპოვების ზრდის რესურსი. მან უკვე დაიწყო დღიურად 1.3 მილიონი ბარელი ნავთობის გაყიდვა საკუთარი სტრატეგიული რეზერვებიდან.
გარდა ზემოაღნიშნულისა, არსებობს ნახშირისგან საწვავის მიღების საკმაოდ საინტერესო ტექნოლოგია, რასაც აქტიურად იყენებს როგორც ბრიტანეთი, ასევე აფრიკისა და აზიის რიგი ქვეყნები.
რას უნდა ველოდოთ?
მსოფლიო თანხმდება, რომ რუსეთისთვის ფინანსური და პოლიტიკური ზიანის მიყენების ყველაზე ეფექტიანი საშუალება სწორედ ენერგობლოკადაა, თუმცა მის განსახორციელებლად ევროპა პრაქტიკულად მზად არ არის.
ცხადია, მოვლენების განვითარების რამდენიმე სცენარი არსებობს. პირველ რიგში, შესაძლებელია, რომ კონფლიქტის ფონზე ევროპამ მაინც შეინარჩუნოს ენერგეტიკული მოცემულობა. მეორე მხრივ, ნაკლებ სავარაუდოა, თუმცა მცირე შანსი მაინც არსებობს, რომ რუსეთმა ევროპას მოკლე ენერგოშოკი მოუწყოს. ამ შემთხვევაში, ევროპა დაზარალდება, თუმცა საქმე კრიტიკულ სიტუაციამდე არ მივა. ამასთან, სავარაუდოა, რომ ამერიკას, კანადასა და ბრიტანეთთან ერთად სხვა ქვეყნებმაც მიმართონ რუსეთის ენერგოსანქცირებას, თუმცა ეს ნაბიჯი ევროპის მხრიდან ნაკლებად სავარაუდოა. ნებისმიერ შემთხვევაში გარდაუვალია ენერგოპროდუქტებზე ფასების ზრდა.
აუცილებელია, რომ ევროპა მზად იყოს მოვლენების ნებისმიერი სახით განვითარებისათვის. მოკლევადიან პერიოდში, ყველაზე ცუდი სცენარის შემთხვევაში, ანუ თუ ომი გაგრძელდა, რუსეთისთვის დაკისრებული სანქციები შედეგს გამოიღებს და შესაძლოა კიდევ უფრო გამკაცრდეს. პუტინის იმპულსური ქმედებების ფონზე შესაძლებელია შემოდგომა-ზამთრის პერიოდში რუსეთმა ევროპა გაზის გარეშე დატოვოს. ამიტომ მნიშვნელოვანია, რომ ევროპის ქვეყნებმა შეძლონ საკუთარი რეზერვების შევსება და ბაზრების დივერსიფიცირების მიზნით მოლაპარაკებები დაიწყონ.
საშუალოვადიან პერიოდში აუცილებელი გახდება განახლებადი ენერგიის წყაროების მაქსიმალური ათვისება და მის შემდგომ განვითარებაზე ზრუნვა. ასევე მნიშვნელოვანია გრძელვადიანი კონტრაქტების გაფორმება პოტენციურ ენერგომომწოდებლებთან. ამ პერიოდში საჭიროა თხევადი გაზის ტერმინალების მშენებლობა და შესაბამისი საპორტო ინფრასტრუქტურის შექმნა თხევადი გაზის მისაღებად.
გრძელვადიან პერიოდში კი სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია გაგრძელდეს განახლებადი ენერგიის რეფორმა, ენერგოეფექტურობის მიღწევა და მისთვის შესაბამისი ინფრასტრუქტურის შექმნა.
თემატური პოსტები
- რუსეთ-საქართველოს შორის ოკუპირებული აფხაზეთის გავლით სარკინიგზო მიმოსვლის აღდგენის მოსალოდნელი პოლიტიკური შედეგები
- ოკუპირებული აფხაზეთი და ცხინვალის რეგიონი: ვაჭრობის „ლეგალიზაცია“ და რუსეთის სატრანზიტო დერეფნის პერსპექტივები
- იგებს თუ არა უკრაინა ომს და რა გათვლა შეიძლება ჰქონდეს რუსეთს?
- რუსეთის დიპლომატიური იერიში აფრიკაში
- რუსეთის საგარეო პოლიტიკის ახალი კონცეფცია და საქართველოს ოკუპირებული რეგიონები
- ევროპის ენერგოუსაფრთხოება – რა ეტაპზეა სტრატეგიული ამოცანა?
- რატომ არის მნიშვნელოვანი ესტონეთის საპარლამენტო არჩევნები უკრაინისა და აღმოსავლეთ ევროპისთვის?
- რეალურია თუ არა ამერიკის უკრაინის ომით დაღლა?
- სანქციების მეათე პაკეტი - რუსული აგრესიის ერთი წელი
- ჩინეთ-რუსეთის ურთიერთობის დინამიკა რუსეთ-უკრაინის ომის ფონზე
- რუსეთ-უკრაინის ომი და რუსეთის გრძელვადიანი სტრატეგიული ინტერესები
- ფრენების აღდგენა რუსეთთან – პოტენციური შედეგები საქართველოსთვის
- ჰიბრიდული ომი რუსული წესებით და უკრაინის რეზისტენტობა
- მოლდოვის გამოწვევები უკრაინაში ომის ფონზე
- ცვლის თუ არა ისრაელის ახალი მთავრობა ამ ქვეყნის პოლიტიკას რუსეთ-უკრაინის ომის მიმართ?
- რა სურს რუსეთს საქართველოსგან?
- სანქციების მეცხრე პაკეტი - რუსული ესკალაციისა და სარაკეტო იერიშების საპასუხოდ
- საფრთხე, რომელიც რუსეთ-უკრაინის ომის შემდეგ შეიძლება დაემუქროს რუსეთის მეზობლებს
- რისთვის ემზადება ბელარუსი
- ბელარუსის და რუსეთის მიერ ოკუპირებულ აფხაზეთთან სავაჭრო-ეკონომიკური ურთიერთობების გაღრმავება: „აფხაზეთის დამოუკიდებლობის“ აღიარების წინაპირობა?
- „მიტაცებული ემოციები“ - რუსული პროპაგანდა
- სანქციების მერვე პაკეტი - პასუხი რუსულ ანექსიასა და უკანონო რეფერენდუმებზე
- რა ელის იტალიის საგარეო პოლიტიკას ჯორჯია მელონის გამარჯვების შემდეგ?
- სანქციების მეშვიდე პაკეტი და ემბარგო რუსულ ოქროზე
- კანდიდატის სტატუსის მომლოდინე საქართველო ევროპულ პერსპექტივას მიიღებს, რაზე გვაქვს სანერვიულო?
- ცხინვალის არშემდგარი რეფერენდუმი
- ომი და საქართველო
- „რურალური ორბანიზმი“ - პოლარიზაცია, როგორც უნგრეთის პოლიტიკური მომავლის განმსაზღვრელი ფაქტორი
- არალეგიტიმური საპრეზიდენტო არჩევნები ცხინვალის რეგიონში: რატომ წააგო ბიბილოვმა და რა იქნება ბიბილოვის შემდეგ?
- ომი უკრაინაში და გაერთიანებული სამეფოს ახალი როლი აღმოსავლეთ ევროპაში
- რას მოუტანს სამხრეთ კავკასიას ეუთოს მინსკის ჯგუფის გაუქმება?
- რატომ გააქტიურდა აფხაზური მხარე სოციალურ ქსელებში?
- რატომ არ მოსწონს პუტინს ნეიტრალური უკრაინა? (უკრაინის ნეიტრალური სტატუსი აქტუალური ხდება - რას ნიშნავს ეს პუტინისთვის?)
- მასობრივი უკონტროლო მიგრაცია და საქართველოს ხელისუფლების პოზიცია
- რა ცვლილებები მოხდა პუტინის რეჟიმის პროპაგანდის ნარატივებში უკრაინაში რუსეთის შეჭრიდან დღემდე
- უკრაინა ევროკავშირში პრაქტიკული ინტეგრაციის გზას მალე დაადგება, საქართველო?
- როგორია თურქეთის პოზიციები და ქმედებები რუსეთ-უკრაინის ომში
- ნატოს შესაძლო გაფართოება ჩრდილოეთ ევროპაში და მისი მნიშვნელობა საქართველოსა და უკრაინისთვის
- პეკინის ზამთრის პოლიტიკური ოლიმპიადა
- რა დგას პუტინის უკრაინაში გამბიტის უკან?
- 2021 აფხაზეთში: ენერგოკრიზისი, ახალი „მინისტრი“ და პოლიტიკური დაპირისპირება
- L'Europe pourra-t-elle éviter le “déjà vu” ? (საფრანგეთი, ევროკავშირის საბჭოს თავმჯდომარე და დაძაბულობა აღმოსავლეთ ევროპაში)
- აშშ-რუსეთის ურთიერთობები და უკრაინის საკითხი
- რამზან კადიროვის რეჟიმის ახალი სამიზნეები
- რა გავლენას მოახდენს მერკელის პოლიტიკიდან წასვლა ევროკავშირის პოლიტიკაზე რუსეთისა და აღმოსავლეთის სამეზობლოს მიმართ?
- რა დგას საქართველოსა და უნგრეთის მთავრობების მზარდი თანამშრომლობის უკან
- „დობერმანი“ მინისტრად: ინალ არძინბას პერსპექტივები და გამოწვევები
- კრიზისი ბელარუსში: როგორ გავაძლიეროთ ჩვენი მედეგობა რუსეთის სტრატეგიის წინააღმდეგ მის ახლო სამეზობლოში
- მოლდოვას გაზის კრიზისი-რუსეთის კიდევ ერთი პოლიტიკური შანტაჟი
- ბელარუსი ერთი წლის შემდეგ: დასუსტებული რეჟიმი რუსული „დაცვის“ ქვეშ
- რუსეთის საპარლამენტო არჩევნები - რა შეიძლება ითქვას რეჟიმის სტაბილურობაზე
- შეუძლია თუ არა საქართველოს ჩინეთი რუსეთის დასაბალანსებლად გამოიყენოს?
- ასოცირებული ტრიო და მისი მომავალი
- აფხაზეთში ახალი „პოლიტიკური ელიტის“ ჩამოყალიბება - ვინ ჩაანაცვლებს ძველ „ელიტას“?
- ჟენევის სამიტის კიბერგანზომილება
- არქტიკის გამდნარი ყინული და მზარდი საფრთხეები
- ევროპა „საზიანო გარიგების“ შედეგების მოლოდინში
- რუსეთის მიმართ ევროკავშირის საგარეო პოლიტიკის გადაფასება
- აშშ, ლიბერალური საერთაშორისო წესრიგი, 2021 წლის გამოწვევები და საქართველო
- პოლიტიკური კრიზისი მოლდოვაში - ჩიხი გამოსავლის გარეშე
- რუსეთის ტესტი თუ ბულინგი?
- ვაქცინის დიპლომატია - ახალი შესაძლებლობა გლობალური ავტორიტარული გავლენისთვის
- რუსული გაზის მონოპოლიის დასასრული ბალკანეთზე
- ვის გამოუტანა განაჩენი მოსამართლემ: ნავალნის, პუტინს თუ რუსეთს?!
- 2020 აფხაზეთში: „არჩევნები“, პანდემია და მეტი ინტეგრაცია რუსეთთან
- ვლ. პუტინის ყოველწლიური დიდი პრეს-კონფერენცია - საყურადღებო გარემოებები და გზავნილები
- რუსეთის ენერგოპოლიტიკა ცხინვალის რეგიონში
- ვინ მოიგო და ვინ წააგო ყარაბაღის ომით
- რა მოიპოვა რუსეთმა ყარაბაღში
- რა წააგო და რა არ წააგო სომხეთმა ყარაბაღში ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ ხელმოწერილი დეკლარაციის შედეგად
- ბელარუსის საპროტესტო აქციები, ლუკაშენკო და რუსეთის ფედერაცია
- რამდენიმე მოსაზრება ტერმინის „პოსტსაბჭოთა სივრცე“ გამოყენების თაობაზე
- ხაბაროვსკის საპროტესტო გამოსვლები, როგორც რუსეთის ფედერაციის სტაბილურობის ერთგვარი ინდიკატორი
- პანდემიური პროპაგანდის ტრიო, როგორ იღებს მიზანში დასავლეთს ჩინეთი, რუსეთი და ირანი
- From Russia with love, თუ რუსეთიდან… ეშმაკური გეგმით
- „არჩევნები“ აფხაზეთში: ახალი „პრეზიდენტის“ რევანში და გამოწვევები
- ჩვენი და 1921 წლის ქართველების საერთო ბრძოლის შესახებ
- რუსეთ-თურქეთის დაპირისპირება სირიაში
- პოლიტიკური კრიზისის ანატომია ოკუპირებულ აფხაზეთში
- რას ნიშნავს გენერალ ყასემ სოლეიმანის ლიკვიდაცია?
- რას მოუტანს საქართველოს რუსეთთან დიალოგის ახალი ფორმატი?
- „რუსული კულტურის ცენტრის“ შესახებ
- რუსული პროპაგანდის მთავარი გზავნილები
- რა ვიცით რუსეთის ფედერაციისა და საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრების შეხვედრის შესახებ?
- ანტისაოკუპაციო პოლიტიკის ახალი აქცენტები
- საქართველოს საკითხი არ განიხილება დიდი შვიდეულის სამიტზე - ვისი ბრალია?
- ვლადიმერ პუტინის ძირითადი გზავნილები Financial Times-თვის მიცემული ინტერვიუდან
- საქართველო და რუსეთის პოსტმოდერნისტული ფაშიზმი
- დუგინი მოგვევლინა საქართველოს გულშემატკივრად - რას უნდა ვუმადლოდეთ ამ ფაქტს?
- როგორ შევაჩეროთ რუსეთი
- ნატოს, რუსეთის და პატ ბუჩანანის შესახებ
- მუშაობს თუ არა სტრატეგიული პარტნიორობის პრინციპი უკრაინა-საქართველოს ურთიერთობებში?
- დღევანდელი რუსეთის რელიგიური ომები
- ბოლტონის ვიზიტი მოსკოვში - რას უნდა ველოდოთ აშშ-რუსეთის ურთიერთობებში?!
- ყარაბაღის კონფლიქტის განახლების რისკი სომხეთში მომხდარი ხავერდოვანი რევოლუციის შემდეგ
- სირიის იდლიბის პროვინციაში შექმნილი სიტუაცია, მხარეთა ინტერესები და საფრთხეები
- ჰელსინკის სამიტი და მისი ძირითადი შედეგები
- რატომ არის აუცილებელი ვიცოდეთ რომელ რიცხვში დაიწყო 2008 წლის ომი
- გადამწყვეტი ბრძოლა უკრაინის ეკლესიის დამოუკიდებლობისთვის
- საქართველოს ადგილი „დასავლეთთან დაახლოების ინდექსი 2018-ში“
- რატომ არ გაამართლა ჩვენი მოლოდინი შარლევუაში (კანადა) დიდი შვიდეულის სამიტის შედეგებმა?
- როგორ მოვიგოთ ცივი ომი 2.0
- რუსეთის „ელჩის“ როტაცია აფხაზეთში
- რატომ არ გაახსენდათ დიდი შვიდეულის საგარეო საქმეთა მინისტრებს საქართველო ტორონტოში 2018 წლის 23 აპრილის შეხვედრის დროს?
- ამერიკის სტრატეგია და საქართველო
- პუტინის წინასაარჩევნო ეკონომიკური დაპირებები: მითი და რეალობა
- დარჩეს ჟენევა ისე, როგორც არის
- თურქეთის სამხედრო ოპერაცია აფრინში - ახალი ფაზა სირიის კონფლიქტში
- კრემლის საკადრო გადაწყვეტილებები და საქართველოს ოკუპირებული რეგიონები
- რუსეთიდან მომდინარე საფრთხეები და საქართველოს უსაფრთხოების სისტემა
- ევრაზიის ეკონომიკური კავშირი და რუსეთ-საქართველოს თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმების პრობლემები
- არის თუ არა საქართველოს ექსპორტის ზრდა მდგრადი?
- ცხინვალის რეგიონში უსაფრთხოების სფეროზე რუსეთის გავლენა იზრდება: მხარდაჭერა სრული ინტეგრაციის სანაცვლოდ
- რა ელით გალელებს?
- სამხედრო ხარჯების ზრდა და რუსეთთან ურთიერთობა: აზერბაიჯანი სომხეთზე უპირატესობის მოპოვებას ცდილობს
- ხელის შეშლა და ყურადღების გაფანტვა: დასავლეთთან ურთიერთობის რუსული მეთოდოლოგია
- რუსი დიპლომატები საქართველოში - ვინ არიან ისინი, რამდენი არიან და რას საქმიანობენ?
- პუტინის ვიზიტი ოკუპირებულ აფხაზეთში: იყო კი ჩვენი რეაქცია საკმარისი?
- მისაღებია თუ არა საქართველოს ნეიტრალიტეტის გამოცხადება
- როგორ შევაჩეროთ „მცოცავი ოკუპაცია“
- კრემლის პოლიტიკა საქართველოს ოკუპირებულ რეგიონებში ახალ ეტაპზე გადადის
- სირიის სამოქალაქო ომი რეგიონული უსაფრთხოების კონტექსტში
- რუსეთის იმპერიალიზმთან ბრძოლის მეორე რაუნდი, რომლის მოგება შესაძლებელია
- საპარლამენტო არჩევნები სომხეთში - მმართველი პარტიის ტრიუმფი
- საქართველოს დღევანდელი საგარეო პოლიტიკა - რამდენად ეფექტურად უმკლავდება იგი არსებულ გამოწვევებს?
- რამდენიმე მოსაზრება „გაზპრომთან“ დადებული ხელშეკრულების თაობაზე
- ახალი რუსული შეიარაღება კავკასიაში და მისი გავლენა საქართველოს ევროატლანტიკურ მისწრაფებებზე